60 تا 70 درصد وزن بدن را آب تشکیل می دهد. مقدار آب مورد نیاز بدن، بوسیله ی دمای بدن و کار کلیه ها برای دفع مواد زاید و میزان تعریق تعیین می شود.
کلیه ها در هر شبانه روز حدود 180 لیتر مایع را فیلتر می کنند، اما آنچه از طریق ادرار دفع می شود فقط 1 تا 2 لیتر در شبانه روز است.
پس از خواب شبانه اولین ادرار صبح، معمولا غلیظ و زرد رنگ است، اما پس از آن ادرار باید بی رنگ و بی بو باشد و این نشان دهنده کار طبیعی کلیه است. البته گاهی پس از خوردن بعضی از مواد غذایی ادرار رنگ و بوی خاصی می گیرد؛ مثلا 15 دقیقه بعد از خوردن مارچوبه ادرار بوی خاصی پیدا می کند که کاملا بی ضرر است و ناشی از مواد شیمیایی موجود در مارچوبه است.
در حال حاضر توصیه به مصرف 8 لیوان آب و مایعات در روز است، یعنی تقریبا 1 میلی لیتر به ازای هر کالری انرژی دریافتی. البته افرادی که در آب و هوای گرم زندگی می کنند یا به دلیل کار و فعالیت شدید زیاد عرق می کنند، مقدار بیشتری مایعات باید مصرف کنند.
ورزشکاران به دلیل تعریق زیاد در معرض کم آبی هستند. در هنگام انجام ورزش، مصرف مایعات اهمیت زیادی دارد، زیرا به دفع حرارت بدن کمک می کند. از آنجایی که در هنگام ورزش طولانی مکانیسم تشنگی به تعویق می افتد، ورزشکاران نباید بر اساس حس تشنگی آب بخورند، بلکه باید طی یک برنامه زمان بندی شده آب دریافت کنند. در حین ورزش از آب ساده نباید استفاده شود، چون اسمولالیته و غلظت سدیم خون افت می کند و خطرناک است. آب مصرفی در ورزشکاران باید همراه با الکترولیت ها و 6 تا 8 درصد کربوهیدرات باشد تا هم ذخایر گلیکوژن کبدی جایگزین شود و هم جذب آب با این غلظت ماکزیمم باشد.
کودکان در هنگام ورزش ،هرگاه احساس تشنگی کنند به اندازه رفع تشنگی باید آب بخورند و علاوه برآن نصف لیوان آب اضافه تر هم بنوشند. نوجوانان نیز به همین ترتیب، فقط بعد از رفع تشنگی باید 1 لیوان آب اضافه تر بنوشند.
محققان می گویند که یک فرد میتواند تا 10 لیتر آب را بدون ضرر در روز بنوشد. استثنا در این مورد افرادی هستند که بیماری کلیه دارند و باید مقدار دریافت مایعات خود را محدود کنند، ولی در افرادی که عفونت های مثانه دارند افزایش دریافت مایعات مفید است.
به طور کل، مصرف هر 240 میلی لیتر(یک لیوان) مایعات اضافه تر به شکل چای و قهوه خطر سنگ کلیه را به ترتیب 8 ، 9 و 10 درصد کم می کند. جالب است که شیر، نوشابه گازدار و آب میوه این اثر را ندارند و برعکس مصرف هر 240 میلی لیتر آب گریپ فروت اضافه تر، خطر سنگ کلیه را 44 درصد افزایش می دهد!
در هنگام تولد ،75 درصد وزن بدن آب است، این مقدار تا سن 10 سالگی به 60 درصد کاهش می یابد. عملا نوزادان تا 2 سالگی به 3 تا 6 فنجان آب در روز احتیاج دارند. کودکان 2 تا 12 سال هم باید 4 تا 8 فنجان آب در روز دریافت کنند. به خاطر داشته باشید هرگاه خودتان احساس تشنگی کردید و خواستید آب بخورید، حتما به کودک خود هم آب بدهید.
برای محاسبه مقدار مایعات مورد نیاز بدن ، وزن بدن خود را ضرب در75/0-55/0کنید. عدد به دست آمده مقدار مایعات مورد نیاز را بر حسب اونس نشان می دهد(هر اونس معادل 30 میلی لیتر است).
گیتی بهدادی پور- کارشناس تغذیه
سایت پزشک آنلاین
